El uso del ergativo en la alternancia de código euskera- castellano: un estudio de caso

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.59866/eia.v1i69.279

Palabras clave:

alternancia de código, ergativo, estudio de caso, euskera, juicios de aceptabilidad

Resumen

El objetivo de este proyecto es profundizar en la relación entre la marca del ergativo y la alternancia de código (AC) euskera-castellano, basándonos en el estudio de caso de un adulto con L1 euskera y con práctica habitual de AC. Para obtener evidencia empírica se
han utilizado dos métodos: por un lado, una entrevista glotobiográfica; y por otro, los llamados juicios de aceptabilidad. De estos dos ámbitos que la sociolingüística casi no los ha estudiado de manera combinada, hemos extraído resultados novedosos, pues el uso del
ergativo se asemeja a un hablante con euskera como segunda lengua. Teniendo en cuenta su historial lingüístico, se podría pensar que dicho uso es la consecuencia de la atrición del lenguaje.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Albizu, Pablo (2009). «Euskararen kasu-sistema ergatiboa ala ergatiboak? ergatibotasunaren azterketa dialektologiko baterako lehen urratsak», Lapurdum 13 (2009): 7-30. https://doi.org/10.4000/lapurdum.1932 DOI: https://doi.org/10.4000/lapurdum.1932

Amorrortu, Esti, Ortega, Ane, Goirigolzarri, Jone (2019). «Euskal hiztun berri gazteak muda-prozesuan: ekintza-ikerketa baten behin-behineko emaitzak», in Fontes Linguae Vasconum 50 urte: Ekarpen berriak euskararen ikerketari / Nuevas aportaciones al estudio de la lengua vasca. Iruñea: Nafarroako Gobernua: 47-61. https://doi.org/10.35462/fontes50urte.3 DOI: https://doi.org/10.35462/fontes50urte.3

Bellamy, Kate, Stadthagen-González, Hans eta Parafita Couto, Mª Carmen (2022). «Él code-switches more than tú y yo: new data for the subject pro-noun-verb switch constraint», Languages 7 (22) (2022):1-13. https://doi.org/10.3390/languages7010022

Bolonyal, Agnes (2009). «Code-switching, imperfect acquisition, and attrition», in The Cambridge handbook of linguistic code-switching, Barbara E. Bullock eta Almeida J. Toribio (ed.). Cambridge: Cambridge University Press: 253-269. https://doi.org/10.1017 CBO9780511576331.016 DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511576331.016

Bullock, Barbara E. eta Almeida, J. Toribio (2009). The Cambridge handbook of linguistic code-switching. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511576331 DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511576331

Condgon, Sharon (1980). «The battle of bilingual education», The Washington Post (1980). Eskuragarri: https://www.washingtonpost.com/archive/entertainment/books/1980/08/10/the-battle-of-bilingual-education/9a7cc4e1-f779-42d8-ae-95-31c1aae23329/]. Azken kontsulta: 2023/10/11.

Cook, Vivian (2002). Portraits of the l2 user: Background to the second language user. Bristol: Multilingual Matters. https://doi.org/10.21832/9781853595851 DOI: https://doi.org/10.21832/9781853595851

Chan, Brian Hok-Shing (2009). «Code-switching between typologically distinct languages», in The Cambridge handbook of linguistic code-switching, Barbara E. Bullock eta Almeida J. Toribio (ed.). Cambridge: Cambridge University Press: 182-198. https://doi.org/10.1017/CBO9780511576331.012 DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511576331.012

Du Bois, Inke (2012). «Language attrition and code-switching among US Americans in Germany», Stellenbosch Papers in Linguistics Plus 39(2012): 1-16. https://doi.org/10.5842/39-0-70 DOI: https://doi.org/10.5842/39-0-70

Duguine, Isabelle eta Barbara Köpke (2019). «Processing strategies used by Basque-French bilingual and Basque monolingual children for the production of the subject-agent in Basque», Linguistic Approaches to Bilingualism 9, (4-5) (2019): 1514-1541. https://doi.org/10.1075/lab.16047.dug DOI: https://doi.org/10.1075/lab.16047.dug

Dixon, Robert Malcom Ward (1994). Ergativity. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511611896 DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511611896

Epelde, Irantzu eta Beñat Oihartzabal (2010). «Perpaus barneko hizkuntza lerratzeak (HL) ekialdeko euskal elebidunetan», ASJU52 (2010): 55-64.

Epelde, Irantzu (2020). «Ergative marking in Basque-Spanish and Basque-French code--switching», Zeitscrift für Katalanistik 33 (2020): 77-98. https://doi.org/10.46586/ZfK.2020.77-98 DOI: https://doi.org/10.46586/ZfK.2020.77-98

Etxebarria, Igone (2018). Euskerazaleak. 50 urte euskeraren alde 1967-2017. Bilbo: Labayru Fundazioa.

Ezeizabarrena, M.ª José (1996a). Adquisición de la morfología verbal en euskera y castellano por niños bilingües. Leioa: UPV/EHUko Argitalpen Zerbitzua.

Ezeizabarrena, M.ª José eta M.ª Pilar Larrañaga (1996b). «Ergativity in Basque: a problem for language acquisition?», Linguistics 34 (1996): 955-991. https://doi.org/10.1515/ling.1996.34.5.955 DOI: https://doi.org/10.1515/ling.1996.34.5.955

Ezeizabarrena, M.ª José, Ibon Manterola eta Leire Beloki (2009). «Euskara H2 goiztiarraren ezaugarrien bila: adizkiak eta gramatika kasuak haurren ipuin kontaketetan», Euskara 54 (2009): 639-681. https://doi.org/10.59866/eia.v2i54.244 DOI: https://doi.org/10.59866/eia.v2i54.244

Ezeizabarrena, M.ª José (2012). «The (in)consistent ergative marking in early Basque: L1 vs. child L2», Lingua 122 (2012): 303-317. https://doi.org/10.1016/j.lingua.2011.11.009 DOI: https://doi.org/10.1016/j.lingua.2011.11.009

Gallo, Federico, Beatriz Bermúdez-Margaretto, Yury Shtyrov, Jubin Abu-Talebi, Hamutal Kreiner, Tamara Chitaya, Anna Petrova, Andriy Myachykov (2021). «First language attrition: what it is, what it isn't, and what it can be», Frontiers in Human Neuroscience 15 (2021): 1-20. https://doi.org/10.3389/fnhum.2021.686388 DOI: https://doi.org/10.3389/fnhum.2021.686388

García, Robert (1989). «Bilingual education means equal opportunity», The New York Times (1989). Eskuragarri: [https://www.nytimes.com/1989/08/18/opi-nion/l-bilingual-education-means-equal-opportunity-513289.html]. Azken kontsulta: 2023/10/11.

Gardner-Chloros, Penelope (2009). «Sociolinguistic factors in code-switching», in The Cambridge handbook of linguistic code-switching, Barbara E. Bullock eta Almeida J. Toribio (ed.). Cambridge: Cambridge University Press: 97-11j https://doi.org/10.1017/CBO9780511576331.007 DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511576331.007

Gaztelu Pérez, Elixabete eta Esther Zulaika (2016). «Adierazgarritasun zantzuak euskal gazteen txatetan ????», Gogoa 14 (2016): 105-130. https://doi.org/10.1387/gogoa.15632 DOI: https://doi.org/10.1387/gogoa.15632

Halmari, Helena (1993). «Code-switching strategies as a mirror of language loss: a case study of two child bilinguals», in The proceedings of the twelfth second language research rorum. Papers in Applied Linguistics, Don Staub eta Cheryl Delk (ed.). Michigan: Michigan State University: 200-215.

Hoot, Bradley, Shane Ebert (2021). «On the oposition of subjetcs in Spanish: evidence from code-switching», GLOSSA a Journal of General Linguistics 6 (1) (2021): 1-31. https://doi.org/10.5334/gjgl.1449

Huarte, Maider (2022). «Euskararen jabekuntza testuinguru soziolinguistiko ezberdinetan: zer esaten diguten haurren testuek kasu gramatikalen erabilerari buruz», Fontes Linguae Vasconum 134 (2022): 415-438. https://doi.org/10.35462/flv134.5 DOI: https://doi.org/10.35462/flv134.5

Hughes, Claire, Elizabeth shaunessy, Alejandro Brice, Mary Anne Ratliff eta Patricia álvarez McHatton (2006). «Code-switching among bilingual and limited English proficient students: possible indicators of giftedness», Journal for the Education of the Gifted 30 (1) (2006): 7-28. https://doi.org/10.1177/016235320603000102

Ibarra, Orreaga (2011). «Sobre estrategias discursivas de los jóvenes vascohablantes: causas que motivan el cambio de código», OIHENART Cuadernos de Len-gua y Literatura 26 (2011): 277-298.

Iriondo, Alejandra (2017). «Kode-alternantzia elebidun gazteetan: DS nahasiak», Gogoa 16 (2017): 25-56. https://doi.org/10.1387/gogoa.18646 DOI: https://doi.org/10.1387/gogoa.18646

Kasares, Paula (2017). Euskaldun hazi Nafarroan: Euskararen belaunez belauneko jarraipena eta hizkuntza sozializazioa familia euskaldunetan, Jagon bilduma 16. zenbakia. Bilbo: Euskaltzaindia.

Köpke, Barbara eta Monika S. Schmid (2004a). «Language attrition: the next phase», in First language attrition: Interdisciplinary perspectives on methodological issues, Monika Susanne Schmid, Barbara Köpke, Merel Keijzer eta Lina Weilemar (ed.). Amsterdam: John Benjamins: 1-43. https://doi.org/10.1075/sibil.28.02kop DOI: https://doi.org/10.1075/sibil.28.02kop

Köpke, Barbara (2004b). «Attrition is not a unitary phenomenon: on different possible outcomes of language contact situations», in Bilingual socialization and bilingual language acquisition: Proceedings from the Second International Symposium on Bilingualism. Vigo: Universidad de Vigo: 1331-1347.

Koronkiewicz, Bryan (2014). Pronoun categorization: Evidence from Spanish-English code-switching. Doktorego-tesia (University of Illinois).

Koronkiewicz, Bryan (2020). «Subject-predicate code-switching: testing the need of a matrix language through embedding», in Hispanic Linguistics: Current issues and new direc-tions, Alfonso Morales-Font, Michael J. Ferreira, Ronald P. Leow eta Cristina Sanz (ed.). Amsterdam: John Benjamins: 249-264. https://doi.org/10.1075/ihll.26.12kor DOI: https://doi.org/10.1075/ihll.26.12kor

Labayru Fundazioa (2017). Euskerazaleak, 50 urte euskerea hauspotzen, YouTu-beko Bideoa, 21: 24. Eskuragarria: [https:/www.youtube.com/watch?v=1Q5NpoQOuR8]. (2017ko maiatzaren 17an kontsultatua).

Laka, Itziar (1990). Negation in syntax: on the nature of functional categories and projections [Doktorego-tesia]. (Massachusetts Institute of Technology).

Laka, Itziar (2002). «Ergatiboa definitzen: lehenengo saioa gramatika sortzailean», ASJU44 (2002):411-424.lanttO, Hanna (2015). Code-switching in Greater Bilbao. A Bilingual variety of colloquial Basque. Doktorego-tesia (University of Helsinki). (2018). «New Basques and code-switching: purist tendencies, social pressures», in New speakers of minority languages, Cassie Smith-Christmas, Noel P. Ó Murchadha, Michael Hornsby eta Máiréad Moriarty (ed.). London: Palgrave Macmillan: 165-187. https://doi.org/10.1057/978-1-137-57558-6_9 DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-57558-6_9

López, Luis (2020). «Case, concord and the emergence of default», Languages 5 (12) (2020): 1-40. https://doi.org/10.3390/languages5020012

Macswan, Jeff (2005). «A minimalist approach to intrasentential code-switching», Rivista di Linguistica 17 (1) (2005): 55-92.

Macswan, Jeff (2007). «Code-switching and grammatical theory», in The Handbook of Bilingualism, Bhatia Tej. K. eta William C. Ritchie (ed.) Malden (MA): Blackwell Publishing Ltd: 323-351.

Mazkiaran, Oihane (2022). Ergatiboaren oharmena euskara-gaztelania elebidun gaztetxoengan. Master Amaierako Lana (UPV/EHU).

Muysken, Pieter (2000). Bilingual speech. A typology of code-mixing. Cambridge: Cambridge University Press.

Myers-Scotton, Carol (1993). Duelling languages. Grammatical structure in code-switching. Oxford: Oxford University Press-Clarendon Press. https://doi.org/10.1093/oso/9780198240594.001.0001 DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198240594.001.0001

Oihartzabal, Beñat eta Irantzu Epelde (2017). «Ergatiboaren erabilera euskaldunek egiten dituzten perpaus barneko hizkuntza lerraketetan», Lapurdum 20 (2017): 185-203. https://doi.org/10.4000/lapurdum.3540 DOI: https://doi.org/10.4000/lapurdum.3540

Parafita Couto, M.ª Carmen, Amaia Munarriz-ibarrola, Irantzu Epelde, Beñat Oihartzabal eta Margaret de Uchar (2015). «Gender conflict resolution in Spanish-Basque mixed DPs», Billingualism: Language and Cognition 19(4) (2015): 834-853. https://doi.org/10.1017/S1366728916000572

Pavlenko, Aneta (2000). «L2 influence on L1 in late bilinguals», Issues in Applied Linguistics 11(2) (2000): 175-205. https://doi.org/10.5070/L4112005033

Pérez, Mikel (2022). Kode-alternantziaren erabilera eta jarrerak euskara-gaztelania elebidun gazteengan. Master Amaierako Lana (UPV/EHU).

Poplack, Shana (1980). «"Sometimes I'll start a sentence in Spanish y termino en español": toward a typology of code-switching», Linguistics 18 (7-8) (1980): 581-618. https://doi.org/10.1515/ling.1980.18.7-8.581 DOI: https://doi.org/10.1515/ling.1980.18.7-8.581

Rodríguez-Ordóñez, Itxaso (2020). «New speakers of Basque: a Basque-Spanishcontact approach», in Linguistic Minorities in Europe Online, Miren Lourdes Oñederra eta Iván Igartua (ed.). Illinois: Southern Illinois University Carbondale: 1-26.

Salaburu, Pello (1992). «Euskara, hizkuntza ergatiboa ote da?», in Luis Villasanteri omenaldia, Iker bilduma, 6. zenbakia. Bilbo: Euskaltzaindia: 417-433.

Soziolinguista Klusterra (2022). Hizkuntzen erabileraren kale-neurketa: Euskal Herria 2021. Eskuragarri: [https://soziolinguistika.eus/es/proiektua/hizkuntzen--erabileraren-kale-neurketa-euskal-herria-2021-2].

Tardienta, Uxue (2021). Gazte elebidunen euskara gaitasunak, hizkuntza ohiturak kontuan harturik. Gradu Amaierako Lana (UPV/EHU).

Wei, Li (2013). «Conceptual and methodological issues in bilingualism and multilingualism research», in The handbook of bilingualism, Bhatia Tej. K. eta William C. Ritchie (ed.). Malden (MA): Blackwell Publishing Ltd: 26-53. https://doi.org/10.1002/9781118332382.ch2 DOI: https://doi.org/10.1002/9781118332382.ch2

Zawiszewski, Adam, Eva Gutiérrez, Beatriz fernández eta Itziar laka(2011). «Language distance and non-native syntactic processing: evidence from event-related potentials», Bilingualism Language and Cognition 14(3) (2011): 400-411. https://doi.org/10.1017/S1366728910000350

Zentella, Ana Celia (1997). Growing up bilingual. Puerto Rican children in New York. Oxford: Blackwell Publishing.

Publicado

30-04-2024

Cómo citar

Uriarte Orbañanos, E. (2024). El uso del ergativo en la alternancia de código euskera- castellano: un estudio de caso. Euskera Ikerketa Aldizkaria, 1(69), 207–252. https://doi.org/10.59866/eia.v1i69.279

Número

Sección

Artículos de investigación