Bertsolariak, erromesaldiak eta naufragioak: Klaudio Otaegiren kronika aitzindariak "Euskal-Erria" aldizkarian (1880-1887)

Imanol Murua Uria

doi:10.59866/eia.v2i68.266

Egileak

Imanol Murua Uria Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU) https://orcid.org/0000-0002-1083-7731

DOI:

https://doi.org/10.59866/eia.v2i68.266

Laburpena

Kazetari ere izan zen Klaudio Otaegi olerkari eta itzultzailea (1836-1890). Hondarribian maisu zela, bere bizilekuko gertaerei buruzko sei kronika argitaratu zituen Donostiako Euskal-Erria aldizkarian, 1880. eta 1887. urteen artean, euskaraz. Hedabide batean euskaraz
argitaratu ziren lehenengo kronikak izan ziren. XIX. mendeko euskal hedabideen azterketa hemerografikoa dago lan honen oinarrian, Otaegiren kronikak lehenengoak izan zirela egiaztatzen duen azterketa, hain zuzen. Testuinguru horretan aztertu dira Otaegiren kronikak, kazetaritza generoen ikuspuntutik.

Deskargak

Oraindik ez dago deskargen inguruko informaziorik.

Erreferentziak

Agirre, Antxoka (2021). Bertsolaritzaren historia soziala. Oihartzuna, eragiletza eta gakoak (1823-2018). Bilbo: Euskaltzaindia.

Agirreazkuenaga, Joseba (1989). «Prentsa euskaraz: 1936.eko Gudaldian eta Euskal Gobernuaren garaian», Jakin 50: 95-119.

Agirreazkuenaga, Joseba (2017). «Eguna-ren sorrera (1937) euskaldunon kontakizunean: Ezina egina», Hermes 56: 4-19.

Altzibar, Xabier (1997). «Etxagerrateak sorturiko Eguna, lehen euskal egunkaria», Oihenart 14: 47-56.

Altzibar, Xabier (2002). «Euskalzale eta Ibaizabal Bilboko asterokoak» in A. arejita et al. (editore), Bilbao, el espacio lingüístico: Simposio 700 aniversario. Bilbo: Deustuko Unibertsitatea: 253-266.

Altzibar, Xabier (2005). «Zer dakarkio Hiriart-Urrutik euskal kazetaritzari?», Txilladegiri omenaldia "nerekin yaio nun". Iker bilduma 17, Euskaltzaindia: 59-82.

Altzibar, Xabier (2008). «Réveil Basque astekari errepublikano elebiduna (1886-1894) Jean Haritschelhar-i omenaldia». Iker bilduma 21, Euskaltzaindia: 17-39.

Altzibar, Xabier 2017). «Eguna egunkaria: Zer dakigu idazleez?», Hermes 56: 20-31.

Aranburu, Pello Joxe, Bidegain, Marian, idiakez, Antton, Rezola, Iñaki (1993). IV. Gerriko Ikerlan-Sariketa: Klaudio Otaegi (1836-1890). Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren Nekazaritza eta Arrantza Saila.

Arbelbide, Xipri (2001). «Californiako Eskual Herria» in J.C. Larronde (editore), Eugène Goyheneche Omenaldia Hommage. Donostia: Eusko Ikaskuntza: 17-51.

Arbelbide, Xipri (2003a). Jean Pierre Goytino eta California-ko Eskual Herria. Bilbo: BBK--Euskaltzaindia.

Arbelbide, Xipri (2003b). Jean Pierre Goytino. Gasteiz: Bidegileak 30, Eusko Jaurlaritzaren Argitarapen Zerbitzu Nagusia.

Arbelbide, Xipri (2006). «Jean Pierre Goytino, Los Angelesetako notarioa», Jado, Boletín de la Academia Vasca de Derecho 9: 117-125. Arbelbide, Xipri (2007). Xuri-gorriak. Donostia: Elkar.

Arzamendi, Arantxa (1988). «Gerraurreko Argia asterokoaren azterketa», Jakin 49: 123-132.

Arzamendi, Arantxa (1992). «Diario de San Sebastián: Análisis de la publicación y bibliografía selectiva de artículos», RIEV, Revista Internacional de los Estudios Vascos XVII, 2: 509-527.

Azurmendi, Xabier (1991). «On Klaudio Otaegi Bonaparte Printzearen ezkontz anaia. Zenbait berri», in Patri Urkizu eta Xabier Azurmendi edi(editore), Klaudio Otaegi olerkaria (1836-1890). Lasarte-Oria: Etor: 31-40.

Bereziartua, Gorka (2009). «Koldo Izagirre: "Idaztea bigarren mailako bihurtu da prentsan"», Argia, 2009ko urtarrilak 25.

Bernal Rodríguez, Manuel (1997). La crónica periodística. Tres aproximaciones a su estudio. Sevilla: Padilla Libros Editores & Libreros.

Bidador, Joxemiel (1991-01-30). «Klaudio Otaegi aitzakirik...», Euskaldunon Egunkaria, 1991ko urtarrilak 1.

Bidegain, Eneko (2013). Lehen mundu gerra Eskualduna astekarian. Bilbo: Euskaltzaindia.

Bilbao, Juan Bautista, Batxi (1997). Hau mundu arrano hau. Zarautz: Susa.

Campión, Arturo (1890). «Apuntes necrológicos. D. Claudio de Otaegui», Euskal-Erria I, 82-88.

Díaz Noci, Javier (1994). Euskarazko aldizkari, egutegi eta almanaken erroldea (1834-1959). Donostia: Eusko Ikaskuntza.

Díaz Noci, Javier (1995). Euskal prentsaren sorrera eta garapena (1834-1939). Donostia: Eusko Ikaskuntza.

Díaz Noci, Javier (1996). «Kazetaritzaren sorrera Euskal Herrian: XVII. eta XVIII. mendeetako kazetak eta errelazioak», Zer: Komunikazio ikasketen aldizkaria 1: 185-200.

Díaz Noci, Javier (2000a). Informazio-Generoak. Bilbo: EHU Argitalpen Zerbitzua.

Díaz Noci, Javier (2000b). «Las raices de los géneros periodisticos interpretativos: precedentes históricos formales del reportaje y la entrevista», Estudios sobre el Mensaje Periodístico 6: 135-152.

Díaz Noci, Javier (2001). «Historia del periodismo en lengua vasca de los Estados Unidos: dos semanarios de Los Ángeles en el siglo XIX». Zer: Komunikazio ikasketen aldizkaria 10: 309-329.(2013). Historia del periodismo vasco (1600-2010). Donostia: Eusko Ikas-kuntza.«egunzorionekobat durangon» (1891). Euskal Erria I, 476-478.

Elizalde, Jean Zerbitzari (1995). LVII.a gerlan. Irun: Alberdania.

Etxepare, Jean (1988). Jean Etchepare mirikuaren (1877-1935) idazlanak. III, kazetaritza (A) (1903-1915). Donostia: Elkar.

Etxepare, Jean (1992). Jean Etchepare mirikuaren (1877-1935) idazlanak. IV, kazetaritza (B) (1916- 1935). Donostia: Elkar.

«Euskarazale bat» (1889). «Ama birjiña Guadalupe-kora erromeria», Euskal-Erria I, 477.«Fiestas y juegos Florales en Fuenterrabía» (1883). Revista Euskara, 232-239.

Gomis, Lorenzo (2008). Teoría de los géneros periodísticos. Bartzelona: UOC Press.

Hiriart, Xabier (2004). «Sarrera», in Claudio otaegi, Olerki hautatuak. Donostia: Hiria.

Izagirre, Koldo, ed. (2023). Zaldi bat ihes garrezko zelaian. Euskal prentsak ekarritako zenbait kronika gogoangarri (1869-2000). Lasarte-Oria: Argia.

Kintana, Jurgi (2005). «Euskarazko prentsaren hasiera eta garapena Bilbon (1815-1937)», Bidebarrieta 16: 141-169.

Manterola, Jose (1880). «Una fiesta euskara», Euskal-Erria I, 138-144.

Murua Uria, Imanol (2022). «Far West en lengua vasca: el periodismo pionero del semanario vasco-americano California'ko Eskual Herria (1893-1898)», Revista Internacional de Historia de la Comunicación 18: 142-162. https://doi.org/10.12795/RIHC.2022.i18.09 DOI: https://doi.org/10.12795/RIHC.2022.i18.09

«Nuestra misión» (1880). Euskal-Erria I: 1-4.

Onaindia, Santiago (1973). Euskal Literatura II. XIX. mendea. Bilbo: Etor.

Otaegi, Klaudio (1880). «Bersolariak Ondarrabian». Euskal-Erria I, 111-112.

Otaegi, Klaudio (1883). «Ondarribiko euskal-pestak». Euskal-Erria II, 236-238.

Otaegi, Klaudio (1884). «Guadalupe-ko iturriaren bendizioa», Euskal-Erria II, 523-526.

Otaegi, Klaudio (1885). Izenbururik gabea, Euskal-Erria II, 28-30.

Otaegi, Klaudio (1887a). «Guadalupe-ko bidearen festa», Euskal-Erria I, 241-244.

Otaegi, Klaudio (1887b). «Eskutitz eder bat»,Euskal-Erria I, 496-497.

Otaegi, Klaudio (1890b). «Gernikako arbolari», Euskal-Erria I, 171-173.

Pagola, Ines, ed. (1994). XIX. mende akabuko kontakizunak. Donostia: Elkar.

Saint Pierre, Jean, Anxuberro (1998). 1914eko Gerla Handia. Bilbo: Ibaizabal.

San Martin, Juan (1984). «Jose Manterola, egile eta eragile», Euskera 29: 443-448.

Sarriugarte, Iñaki (2010). «Euskarazko lehenengo egunkaria: 36ko gerran Bilbon sorturiko Eguna», Euskalingua 17: 36-58. https://doi.org/10.5937/vojtehg1004017J DOI: https://doi.org/10.5937/vojtehg1004017J

Unamuno, Miguel (1889). «Un partido de pelota», Euskal-Erria I, 301-311.

Urkizu, Patri (1991). «Aitzin-solasa», in Patri Urkizu eta Xabier Azurmendi (editore), Klaudio Otaegi olerkaria (1836-1890). Lasarte-Oria: Etor: 9-29.

«Urnietako euskal-Festak» (1886), Euskal-Erria II, 289-293.