Lexical variation according to age the Basque spoken in Imotz: linguistic surveys
DOI:
https://doi.org/10.59866/eia.v1i69.276Keywords:
dialectology, sociolinguistics, language variation, lexical, age, ImotzAbstract
This paper shows the linguistic variation that exists between three generations. Taking into account age as a sociolinguistic factor, it considers a sample of the lexicon of the Basque spoken in Imotz (Navarra). Several linguistic surveys carried out in the 1960s and 1980s (Etxaide 1989, Pagola 1992 and Huarte 2003) were taken as a basis to conduct a new questionnaire with eight speakers. The Basque spoken in Imotz is of course constantly changing, but this change has been especially significant over the last half century. The influence of the unified Basque language deserves special mention. The results show that: (i) the forms of central Basque have gained strength, at the expense of the forms of the Navarrese dialect; (ii) dialect leveling is taking place, with local varieties being replaced by the standard; and (ii) the younger the speaker, the more hybrid their language. Even so, the young people interviewed generally stick to local forms.
Downloads
References
Aleman, Sagrario eta Patxi Salaberri Zaratiegi (2008). Sagrario Aleman Astitz euskaltzainaren sarrera-hitzaldia. Bilbo: Euskaltzaindia.
Apalauza, Amaia (2005). Hizkuntza-aldaketa Goldarazko hiztun-erkidegoan. Ikasketa Aurreratuen Ziurtagiria lortzeko Lana (UPV/EHU). Argitaragabea).
Apalauza, Amaia (2008). Imozko euskara. Nafarroako Gobernua: Iruñea.(2010). Nafarroako ipar-mendebaleko hizkeren egitura geolinguistikoa. Gasteiz: UPV/EHU.
Apalauza, Amai (2012). Nafarroako ipar-mendebaleko hizkeren egitura geolinguistikoa. Iruñea: Euskaltzaindia eta Nafarroako Gobernua.
Ariztimuño, Borja (2010). «Tolosako eta Ataungo hizkerak: hizkuntz bariazioa eta konbergentzia-joerak», Uztaro 72: 79-96. https://doi.org/10.26876/uztaro.72.2010.4 DOI: https://doi.org/10.26876/uztaro.72.2010.4
Artzelus, Alexander (2019). «Garaziko hizkuntza-aldakortasuna geografiaren, adinaren eta generoaren arabera» FLV 127: 153-188. https://doi.org/10.35462/FLV127.5 DOI: https://doi.org/10.35462/FLV127.5
Artzelus, Alexander (2020a). «Garaziko euskararen azterketa diafasikoa», in Fontes Linguae Vasconum 50 urte, E. Santazilia, D. Krajewska, E. Zuloaga eta B. Ariztimuño (ed.). Iruñea: Nafarroako Gobernua: 63-79. https://doi.org/10.35462/fontes50urte.4
Artzelus, Alexander (2020b). «Garaziko gazteen hizkuntza-aldakortasuna hezkuntza-ereduaren eta praktika-komunitatearen arabera», in Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena. Koldo Zuazori gorazarre, I. Camino, X. Artiagoitia, I. Epelde eta K. Ulibarri (ed.). Bilbo: UPV/EHU: 89-113.
Artzelus, Alexander (2021). Garaziko euskararen hizkuntza-aldakortasuna. Gasteiz: UPV/EHU. https://doi.org/10.35462/fontes50urte.4 DOI: https://doi.org/10.35462/fontes50urte.4
Aurrekoetxea, Gotzon (1992). «Nafarroako euskara: azterketa dialektometrikoa», Uztaro 5: 59-109.
Aurrekoetxea, Gotzon (2004). «Estandar eta dialektoen arteko bateratze-joerak: ikuspuntu teorikotik begirada bat», Uztaro 50: 45-57.
Aurrekoetxea, Gotzon (2008). «Bariazio soziolinguistikoa Dimako euskaran», Euskalingua 12: 17-26.
Aurrekoetxea, Gotzon (2021). «Hizkuntza-aldagaien aldakortasuna: lehen hurbilketa», Uztaro118: 95-114. https://doi.org/10.26876/uztaro.118.2021.5 DOI: https://doi.org/10.26876/uztaro.118.2021.5
Camino, Iñaki (2004). «Irizpide metodologikoak egungo euskal dialektologian», Euskera 49 (1): 67-102
Camino, Iñaki (2005). «Euskal soziolinguistikaren atarian», in Nerekin yaio nun. Txillardegiri omenaldia, P. Etxeberria eta H. Knörr (ed.), Iker bilduma, 17. zenbakia. Bilbo: UPV/EHU eta Euskaltzaindia: 157-187.
Camino, Iñaki (2009). Dialektologiatik euskalkietara tradizioan gaindi. Donostia: Elkar.
Campbell, Lyle ([1998] 2004). Historical Linguistics. An Introduction. Press Cambridge, MA: MIT Press. (1. edizioa: 1998, Edinburgo: Edinburgh University).
Chambers, Jack eta Peter Trudgill ([1980] 1994). La dialectología. Madrid: Visor.
Chomsky, Noam (1957). Syntactic structures. Paris: The Hague. https://doi.org/10.1515/9783112316009 DOI: https://doi.org/10.1515/9783112316009
Conde Silvestre, Juan Camilo (2007). Sociolingüística histórica. Madril: Gredos.
Conde silvestre eta Juan Manuel Hernández Campoy (ed.) (2012). The handbook of historical sociolinguistics. Malden, MA: John Wiley & Sons. https://doi.org/10.1002/9781118257227 DOI: https://doi.org/10.1002/9781118257227
Coseriu, Eugenio (1973). Sincronía, diacronía e historia. El problema del cambio lingüístico. Madril: Gredos.
Coyos, Jean-Baptiste (2019). «Euskara batua eta euskalkiak Ipar Euskal Herrian: pertzepziozko dialektologian oinarritua den inkestaren bigarren zatia», Euskera 64: 255-290. https://doi.org/10.59866/eia.v2i64.56 DOI: https://doi.org/10.59866/eia.v2i64.56
Davant, Jean Louis (2021). «Iparraldeko batua?», Argia. (Argitalpen digitala). Eskuragarri: [https://www.argia.eus/albistea/iparraldeko-batua2].
Dronda, Francisco Javier (2007). «El clero navarro ante el euskera en los años de entreguerras», FLV 105: 271-298.
Eguskiza, Naia (2019). Hizkuntza-aldakortasun geo-soziolinguistikoa Arratian. Leioa: UPV/EHU.
Ensunza, Ariane (2014). «Gernika-Lumoko euskararen aldakortasuna: aldagai fonetiko zenbait», ASJU 46 (2): 177-244.
Ensunza, Ariane (2015). Busturialdeko euskararen hizkuntza-aldakortasuna denboran eta espazioan. Gasteiz: UPV/EHU.
Ensunza, Ariane (2020). «Busturialdeko euskararen aldakortasuna: "zait"», in Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena. Koldo Zuazori gorazarre, I. Camino, X. Artiagoitia, I. Epelde eta K. Ulibarri (ed.). Bilbo: UPV/EHU: 197-209.
Erize, Xabier (1997). Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa (1863-1936). Soziolinguistika historikoa eta hizkuntza gutxituen bizitza. Iruñea: Nafarroako Gobernua.
Etchebest, Xantiana (2017). Zuberotar dardarkarien bariazio sozio-fonetikoa [Doktorego-tesia]. Paue: UPPA eta UPV/EHU. (Argitalpen digitala). Eskuragarri: [https://univ-pau.hal.science/tel-02867090/document]. https://doi.org/10.26876/ikergazte.ii.01.07 DOI: https://doi.org/10.26876/ikergazte.ii.01.07
Etxebarria Arostegi, Maitena (2000). Variación sociolingüística en una comunidad bilingüe. Bilbo: UPV/EHU.(2002). «Sobre variación lingüística», in Erramu Boneta: Festschrift for Rudollf P. G. de Rijk, X. Artiagoitia, P. Goenaga eta J. A. Lakarra (ed.), ASJUren Gehigarriak bilduma, 44. zenbakia. Bilbo: UPV/EHU: 199-230.
Etxaide, Ana María (1989). El euskera en Navarra. Encuestas lingüísticas (1965-1967). Donostia: Eusko Ikaskuntza.euskaltzaindia
Euskaltzaindia (1998). «Euskara batuaren ahoskera zaindua», Euskera 43: 485-490.
Euskaltzaindia (2005-2020). Euskararen Herri Hizkeren Atlasa. (Argitalpen digitala). Eskuragarri: [https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_content&-view=article&id=565&Itemid=466&lang=eu].
Fernandez de Muniain, Alazne (2023). Adinaren araberako bariazio lexikoa Imozko hizkeran. Inkesta linguistikoak [Master Amaierako Lana]. (UPV/EHU).
Francis, Winthrop Nelson (1983). Dialectology. An Introduction. London eta New York: Longman.
García-Palomino, Azler (2021). «Dialekto-berdintzeari Lezamatik begira: adinaren, generoaren eta hizkuntz jarreren garrantziaz», FLV 131: 113-145. https://doi.org/10.35462/flv131.5 DOI: https://doi.org/10.35462/flv131.5
Garmendia Munduate, Larraitz (2008). «Hizkuntza aldakortasuna Zaldibiako euskaran: ikuspegi soziolinguistikoa», in Euskalgintza xxi. mendeari buruz. XV. biltzarra. Hizkuntza gaiak, Iker bilduma, 19. zenbakia. Bilbo: Euskaltzaindia: 101-111.
Gezuraga, Alots (2010). «Burla, exclusión y persecución del euskera en España», Nabarralde. (Argitalpen digitala). Eskuragarri: [https://nabarralde.eus/bur-la-exclusion-y-persecucion-del-euskera-en-espana/].
Hernández Campoy, Juan Manuel (1993). «Dialectología tradicional, sociolingüística laboviana y geolingüística trudgilliana: tres aproximaciones al estudio de la variación», Estudios de Lingüística 9: 151-181. https://doi.org/10.14198/ELUA1993.9.08 DOI: https://doi.org/10.14198/ELUA1993.9.08
Hernández Campoy, Juan Manuel (2016). Sociolinguistic styles. Malden: Wiley-Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781118737606 DOI: https://doi.org/10.1002/9781118737606
Hymes, Dell Hathaway (1972). «On Communicative Competence», in Sociolinguistics: Selected Readings, J. B. Pride eta J. Holmes (ed.). Harmondsworth: Penguin: 269-293.
Huarte Lerga, José Vicente (2003). Estudio del léxico de la casa en los dialectos vascos de Navarra. Iruñea: Nafarroako Gobernua.
Ibarra, Orreaga (1994). Ultzamako euskararen azterketa. Gasteiz: UPV/EHU.
Ibarra, Orreaga (1995). Ultzamako hizkera. Inguruko euskalkiekiko harremanak. Iruñea: Nafarroako Gobernua.
Ibarra, Orreaga (1997). Ultzamako hizkera. Ultzama, Anue, Atetz, Basaburu Nagusia, Imotz, Odieta eta Lantz. Lekunberri: Plazaola Partzuergo Turistikoa.
Ibarra, Orreaga (2014a). «Hizkuntza-aldakortasuna: euskara baturanzko joera elkarriz-keten bidez azterturik», in Euskal hizkuntzalaritzaren egungo zenbait ikerlerro, I. Adu-riz eta R. Urizar (ed.). Eibar: UEU: 213-229.
Ibarra, Orreaga (2014b). «Egungo gazte-mintzairaren hainbat ezaugarri», in Euskal dia-lektologia: lehena eta oraina, I. Epelde (arg.). Donostia: UPV/EHU eta GFA: 65-85.
Ibarra, Orreaga (2018). El euskera de ayer y hoy: Variación y contacto. Iruñea: Pamiela.
Jimeno jurio, Jose Maria (1998). Nafarroako Toponimia eta Mapagintza. Basaburua-Imotz, xliv. liburukia. Nafarroako Gobernua: Argitalpen Funtsa.
Kasares, Paula (1999). «"Aunitz dakit, bizitzen badakit". Baztan (Nafarroa), hizkuntzaren antropologiatik aztertua: hizkuntzen kategorizazioa komunitate ele-bidun batean», BAT Soziolinguistika Aldizkaria 30: 79-94.
Labov, William ([1972] 1983). Sociolinguistic Patterns. Philadelphia: U. Pennsylvania Press. (Itzulpena: Modelos sociolingüísticos. Madril: Cátedra).
López Morales, Humberto (1989). Sociolingüística. Madril: Gredos.
Lujanbio, Oihana (2008). «Hizkuntza-aldakortasuna Goizuetako euskaran», Uztaro 80: 77-97.
Lujanbio, Oihana (2014). «Hizkuntza-aldakortasuna Goizuetako euskaran: emaitza gehiago», in Euskal hizkuntzalaritzaren egungo zenbait ikerlerro, I. Aduriz eta R. Urizar (ed.). Eibar: UEU: 231-255.
Lujanbio, Oihana (2016). Hizkuntza-aldakortasuna euskaran. Nafarroa ipar-mendebaldeko bi udalerritan egindako azterketa. Gasteiz: UPV/EHU.
Martínez, Loren V. (2010). «Hizkuntzaren aldakortasuna», in Soziolinguistika-ren eskuliburua, A. Zarraga, J.-B. Coyos, J. M. Hernández, L. Joly, I. Larrea, L. V. Martínez, B. Uranga eta P. Bilbao (ed.). Gasteiz: Eusko Jaurlaritza eta Soziolinguistika Klusterra: 85-131.
Mitxelena, Koldo ([1977] 2011). «La lengua vasca», in Luis Michelena. Obras Completas, J. A. Lakarra eta I. Ruiz Arzalluz (ed.), iv. liburukia. Donostia eta Gasteiz: UPV/EHU: 13-66.
Mitxelena, Koldo (1981). «Lengua común y dialectos vascos», ASJU 15: 289-313. (Orain: in Luis Michelena. Obras Completas, J. A. Lakarra eta I. Ruiz Arzalluz (ed.), vii. liburukia. Donostia eta Gasteiz: UPV/EHU: 517-543).
Montgomery, Chris eta Joan Beal (2011). «Perceptual dialectology», in Analysing variation in English, W. Maguire eta April McMahon (ed.). Cambridge: Cambridge University Press: 121-150. https://doi.org/10.1017/CBO9780511976360.007 DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511976360.007
Moreno Fernández, Francisco (2009). Principios de sociolingüística y sociología del lenguaje. Bartzelona: Ariel.
Pagola, Rosa Miren (1992). Euskal fonetika Nafarroan, i. eta ii. liburukiak. Iruñea: Nafarroako Gobernua.
Preston, Dennis (1999a). «Introduction», in Handbook of Perceptual Dialectology, D. R. Preston (ed.), i. liburukia. Amsterdam: John Benjamins.Preston, Dennis (1999b). «Introduction», in Handbook of Perceptual Dialectology, D. R. Preston (ed.), ii. liburukia. Amsterdam: John Benjamins. https://doi.org/10.1075/z.hpd1.05pre DOI: https://doi.org/10.1075/z.hpd1.05pre
Reguero, Urtzi (2016). «Goi-nafarrera arkaiko eta zaharraren azterketan sakonduz: periodizazio saiorako langaiak», ASJU 50 (1, 2): 1-17. https://doi.org/10.1387/asju.22856 DOI: https://doi.org/10.1387/asju.22856
Reguero, Urtzi (2017). Goi-nafarrera arkaiko eta zaharra: azterketa eta testuak. Gasteiz: UPV/EHU.
Reguero, Urtzi (2019). «Aportaciones a la lexicografía dialectal del alto-navarro», La investigación en lexicografía hoy, ii. liburukia (Diccionarios bilingües, lingüística y uso del diccionario). Valentzia: UV: 537-552.
Sánchez Carrión, José María (1972). El estado actual del vascuence en la provincia de Navarra (1970). Factores de regresión. Relaciones de bilingüismo. Iruñea: Vianako Printzea Erakundea eta Nafarroako Foru Aldundia.
Sánchez Carrión, José María (1991). «La herencia de Koldo Mitxelena», in Memoriae L. Mitxelena Magistri Sacrum, ASJUren Gehigarriak bilduma, 14. zenbakia. Bilbo: UPV/EHU: 1317-1334.
Sankoff, Gillian (2002). «Cross-Sectional and Longitudinal Studies in Sociolinguistics». (Argitalpen digitala). Eskuragarri: [https:/ www.ling.upenn.edu/~gi-llian/LongitStudies.html].
Santazilia, Ekaitz (2009). «Luzaideko hizkuntza bariazioa», FLV 111: 219-248. https://doi.org/10.35462/flv111.2 DOI: https://doi.org/10.35462/flv111.2
Trask, Robert Lawrence (1996). Historical Linguistics. Londres: Arnold.
Trudgill, Peter (1986). Dialects in contact. Oxford: Blackwell.
Unamuno, Lorea (2010). «Adinaren araberako bariazioa Gizaburuagako hizkeran», Euskalingua 16: 41-48.
Unamuno, Lorea (2016). «Adinaren araberako bariazio sintaktikoa euskaran», in Txipi Ormaetxea omenduz. Hire bordatxoan, G. Aurrekoetxea, J. M. Makazaga eta P. Salaberri (ed.). Bilbo: UPV/EHU: 279-288.
Urgell, Blanca (2018). «Lehen Euskara Modernoa», in Euskararen historia, J. Gorrotxategi, I. Igartua eta J. A. Lakarra (ed.). Gasteiz: Eusko Jaurlaritza: 543-657.
Yrizar, Pedro de (1981). Contribución a la dialectología de la lengua vasca, i. liburukia. Donostia: Gipuzkoako Aurrezki Kutxa Probintziala.
Zarraga, Arkaitz (2010). «Soziolinguistikari sarrera», in Soziolinguistikaren eskuliburua, A. Zarraga, J.-B. Coyos, J. M. Hernández, L. Joly, I. Larrea, L. V. Martínez, B. Uranga eta P. Bilbao (ed.). Gasteiz: Eusko Jaurlaritza eta Soziolinguistika Klusterra: 21-81.
Zuazo, Koldo (1998). «Nafarroako euskal hizkerak», in Nafarroako hizkerak: Nafarroako Euskal Dialektologiako Jardunaldietako Agiriak (1997, Iruñea), I. Camino (ed.). Bilbo: UEU: 1-22.
Zuazo, Koldo (2000). Euskararen sendabelarrak. Irun: Alberdania.
Zuazo, Koldo (2003). Euskalkiak, herriaren lekukoak. Donostia: Elkar.
Zuazo, Koldo (2006). Deba ibarreko euskara. Dialektologia eta tokiko batua. Oñati: Badihardugu Euskara Elkartea. (2010). El euskera y sus dialectos. Irun: Alberdania.
Zuazo, Koldo (2014). Euskalkiak. Donostia: Elkar. (2015). Euskalkiak. (Argitalpen digitala). Eskuragarri: [http://www.euskalkiak.eus]
