Euskal hizkeren erritmoa

Maddi Ormazabal Sudupe; Ane Berro; Irene Delacruz-Pavía

doi:10.59866/eia.v2025i70.318

Egileak

Maddi Ormazabal Sudupe Deustuko Unibertsitatea
Ane Berro Deustuko Unibertsitatea
Irene Delacruz-Pavía Deustuko Unibertsitatea , Ikerbasque

DOI:

https://doi.org/10.59866/eia.v2025i70.318

Gako-hitzak:

euskal hizkerak, erritmoa, azentua, silaba, mora

Laburpena

Ikerketa honetan euskal hizkeren erritmoa arakatu dugu, oraindik sakontasunez aztertu gabeko gaia delako. Orain arte egin diren azterketa batzuetan euskara silaba-aldiko hizkuntzen taldean sartu dute, baina badira mora-aldikora gerturatzen dela iradoki duten ikerlanak ere. Hizkeren artean desberdintasunik ote dagoen ere eztabaidagai izan da. Izan ere, jakina da fonologiaren eremuan, euskal hizkeretan, hainbat alternantzia daudela, murrizketak, sinkopak edo aferesiak izan. Horiek guztiek silabaren egiturari eragiten diote neurri batean eta ondorioz horrek erritmoaren estatusa alda dezake. Hain zuzen ere, zenbait autorek zalantzan jarri dute euskara benetan silaba-aldiko hizkuntza izatea, eta batek ere ez ditu hizkerak sistematikoki aztertu. Horregatik, eztabaida horretan ekarpena egitea da gure lan honen helburua. Horretarako, Bermeoko, Bilboko, Donostiako eta Baztango euskal hizkerak sistematikoki aztertu ditugu. Gure emaitzek erakutsi dute, hizkera horien bokal-tarteen ehunekoetan (% V) bereizketa esanguratsurik ez dagoela, baina bai, ordea, hizkera batzuen kontsonante-tarteen desbiazio estandarrean (ΔC). Horretaz gain, emaitzok iradoki dute, aztertu ditugun euskal aldaerak mora-aldikoen taldetik hurbilago daudela alderdi batzuetan, silaba-aldikoen taldetik baino.

Deskargak

Deskarga-datuak ez daude oraindik eskuragarri.

Erreferentziak

Bertinetto, Pier Marco (1988). «Reflections on the dichotomy “stress-” vs. “syllable-timed”», First International Conference on Experimental Phonostylistics and Sociophonology and Speech Acoustic Variability (Florianópolis, Brasil).

Boersma, Paul eta Weenink, David (2023). Praat. Amsterdam: Phonetic Sciences, University of Amsterdam.

Camino, Iñaki (2009). Dialektologiatik euskalkietara tradizioan gaindi. Donostia: Elkar.

Dellwo, Volker (2006). «Rhythm and speech rate: A variation coefficient for ∆C» in P. Karnowski eta I. Szigeti (arg.), Language and language-processing. Frankfurt/Main: Peter Lang: 231-241.

Gandarias, Maria Rosario (1991). On the Rhythmical Type of Basque. EHU/UPV. (Argitalpen digitala). Kontsultagai: [https://www.isca-archive.org/ppst_1991/gandariasolaeta91_ppst.pdf].

Grabe, Esther eta Ling Low, Ee (2002). «Durational variability in speech and the rhythm class hypothesis», in C. Gussenhoven eta N. Warner (arg.), Papers in Laboratory Phonology 7. Berlin: Mouton de Gruyter: 515-546. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110197105.2.515

Hurch, Bernhard (1988). «Is Basque a syllable-timed language?», Anuario del Seminario de Filología Vasca Julio de Urquijo 22 (3): 813-825. DOI: https://doi.org/10.1387/asju.8013

Ibarra, Orreaga (2019). «Muga eta trantsizioa Nafarroako euskal hizkeretan», RLLCGV 24: 227-251. DOI: https://doi.org/10.5944/rllcgv.vol.24.2019.26413

Ladefoged, Peter (1975). A Course in Phonetics. New York: Harcourt Brace Jovanovich.

Loukina, Anastassia, Ochanski, Greg, Rosner, Burton, Keane, Elinor eta Shih, Chilin (2011). «Rhythm measures and dimensions of durational variation in speech», Journal of the Acoustical Society of America 129: 3258-3270. DOI: https://doi.org/10.1121/1.3559709

Molnar, Monika, Gervain, Judit eta Carreiras, Manuel (2014). «Within-rhythm class native language discrimination abilities of Basque-Spanish monolingual and bilingual infants at 3.5 months of age», Infancy 19 (3): 326-337. DOI: https://doi.org/10.1111/infa.12041

Nazzi, Thierry, Bertoncini, Josiane eta Mehler, Jacques (1998). «Language discrimination by newborns: Toward an understanding of the role of rhythm», Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance 24: 756-766. DOI: https://doi.org/10.1037//0096-1523.24.3.756

Nespor, Marina, Shukla, Mohinish eta Mehler, Jacques (2004). Grammar on a Language Map. Trieste: International School for Advanced Studies (SISSA).

Nespor, Marina, Shukla, Mohinish eta Mehler, Jacques (2011). «Stress-timed vs. syllable-

timed languages», in M. Oostendorp, C.J. Ewen, E. Hume eta K. Rice (arg.), The Blackwell Companion to Phonology. Malden, MA: Wiley-Blackwell: 1147-1157.

Oñederra, Miren Lourdes (2004). Fonetika fonologia hitzez hitz. Bilbo: Euskal Herriko Unibertsitatea (EHU/UPV).

Pike, Kenneth L. (1945). The Intonation of American English. Ann Arbor: University of Michigan Press.

Ramus, Franck eta Mehler, Jacques (1999). «Language identification with suprasegmental cues: A study based on speech resynthesis», Journal of the Acoustical Society of America 105: 512-521. DOI: https://doi.org/10.1121/1.424522

Ramus, Franck, Nespor, Marina eta Mehler, Jacques (1999). «Correlates of linguistic rhythm in the speech signal», Cognition 73: 265-292. DOI: https://doi.org/10.1016/S0010-0277(99)00058-X

Salaburu, Patxi eta Lakar, Maite (2005). Baztango mintzoa: gramatika eta hiztegia. Iruñea: Nafarroako Gobernua eta Euskaltzaindia.

Vicenik, Caroline eta Sundara, Megha (2013). «The role of intonation in language and dialect discrimination by adults», Journal of Phonetics 41 (5): 297-306. DOI: https://doi.org/10.1016/j.wocn.2013.03.003

Zuazo, Koldo (2014). Euskalkiak. Donostia: Elkar.