Juan Kruz Igerabideren haur-poesia (1992-2005): poemen analisi tematiko, metriko eta estilistikoa

Oihane Calvo

doi:10.59866/eia.v1i70.294

Egileak

Oihane Calvo Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU) https://orcid.org/0009-0003-3501-447X

DOI:

https://doi.org/10.59866/eia.v1i70.294

Gako-hitzak:

haur-poesia, Juan Kruz Igerabide, analisi literarioa, azterketa estatistikoa

Laburpena

Haur-poesiaren inguruan dagoen informaziorik eza nabarmena da. Narratibari buruzko ikerketa eta lanak ugari daude, baina haur-poesiak hutsune handiak ditu kritikaren eta ikerketaren esparruan, eta are gehiago, euskal literaturan. Testuinguru honetan, artikulu honek haur-poesiaren bultzatzaile nagusia izan den Juan Kruz Igerabide (Aduna, 1956) euskal idazlearen haur-poesiaren ezaugarriak aztertzen ditu, beronen poemen analisi literarioaren bidez. Halaber, Juan Kruz Igerabidek argitaratutako haur-poesia eta Espainiako haur-poesiaren ezaugarriak aurrez aurre jarri dira, azterketa konparatiboa eginez. Igerabideren poemen analisiaren emaitzek haiku konposizio motarako joera indartsua erakusten dute; izadiaren gaia, laburtasuna, irudi poetikoak eta semantikari eragiten dioten figura estilistikoak gailenduz. Bestalde, Espainiako lirikaren eta Juan Kruz Igerabideren haur-poesiaren alderaketak azaldu digu, Espainiako haur-poesiaren ezaugarriak eta ikerketa honetan zehaztutako Igerabideren haur-poesiaren ezaugarriak elkarren oso antzekoak direla, nahiz eta zenbait alderditan hartatik bereizten den.

Deskargak

Oraindik ez dago deskargen inguruko informaziorik.

Erreferentziak

Añorga, Pello, Atxaga, Bernardo, Egia, Lutxo, Igerabide, Juan Kruz, Kazabon, Antton, Linazasoro, Karlos, Meabe, Miren Agur, Ormazabal, Joxantonio, Santisteban, Karlos, Suarez, Jon, Urkiza, Ana eta Zubizarreta, Patxi (2003). Zaldiko-maldikoan. Bilbo: Aizkorri.

Añorga, Pello, Egia, Lutxo, Igerabide, Juan Kruz, Irigoien, Joan Mari, Izagirre, Koldo, Juaristi, Felipe, Kazabon, Antton, Linazasoro, Karlos, Meabe, Miren Agur, Ormazabal, Joxantonio eta Suarez, Jon (2010). Txori kantariak poeta hegalariak. Donostia: Elkar.

Arco, Jorge (2019). «Entrevista a Juan Kruz Igerabide», Lazarillo: Revista de la Asociación de Amigos del Libro Infantil y Juvenil 40: 53-58.

Arrieta, Yolanda eta Rosende, Maite (ilustr.) (2022). Kax-Kax!. Berriozar: Denonartean.

Astiz Martínez, Iñigo eta Mutuberria, Maite (ilustr.) (2019). Joemak eta polasak. Donostia: Elkar.

Bilbao, Leire eta Mutuberria, Maite (ilustr.) (2016a). Xomorropoemak eta beste piztia batzuk. Arre: Pamiela.

Bilbao, Leire (2016b). Piztipoemak eta beste xomorro batzuk. Arre: Pamiela.

Bilbao, Leire (2021). Barruko hotsak eta beste soinu txiki batzuk. Arre: Pamiela.

Billelabeitia, Miren (2011). «“Hosto gorri, hosto berde” (2002)», in Jon Kortazar, Manu López Gaseni eta Xabier Etxaniz (ed.), Egungo euskal haur eta gazte literaturaren historia. Leioa: UPV/EHUko Argitalpen Zerbitzua: 181-187.

Billelabeitia, Miren eta Kortazar, Jon (2004). Haurrentzako euskal poesiaren antologia. Madril: Alfaguara Zubia.

Bornemann, Elsa Isabel (1980). Poesía infantil. Estudio y antología. Buenos Aires: Editorial Latina.

Bousoño, Carlos (1981). El irracionalismo poético. Bartzelona: Gredos.

Cerrillo, Pedro César (2004). ¿Dónde está el niño que yo fui? Poemas para leer en la escuela. Madril: Ediciones Akal.

Cerrillo, Pedro César eta Luján, Ángel Luis (2010). Poesía y educación poética. Cuenca: Ediciones de la Universidad de Castilla-La Mancha.

Cerrillo, Pedro César eta Sánchez, César (2006). «Literatura con mayúsculas», Ocnos: Revista de Estudios sobre Lectura 2: 7-21.

Cervera, Juan (1992). Teoría de la Literatura Infantil. Bilbo: Mensajero.

Desclot, Miquel (2001). ¡Més música, Mestre! Bartzelona: La Galera.

Desclot, Miquel (2003). «Beharrezkoa al da haurrentzako poesia berariazko bat?», Behinola 8: 40-46.

Díaz Armas, Jesús (2009). «La poesía en el siglo xxi en el ámbito castellano», in Blanca Ana Roig Rechou, Isabel Soto López eta Marta Neira Rodríguez (ed.), A poesía infantil no século xxi (2000-2008). Vigo: Edicións Xerais de Galicia: 35-55.

Etxaniz, Nemesio (1967). Lur berri billa. Izarra: Gipuzkoako Aurrezki Kutxa.

Etxaniz, Xabier (1986). Haur folklorearen bilduma. Iruñea: Pamiela.

Etxaniz, Xabier (1996). Euskal Haur eta Gazte Literaturaren historia. (Doktorego-tesia, UPV/EHU).

Etxaniz, Xabier (2011). «Sarrera», in Jon Kortazar, Manu López Gaseni eta Xabier Etxaniz (ed.), Egungo euskal haur eta gazte literaturaren historia. Leioa: UPV/EHUko Argitalpen Zerbitzua: 13-96.

Euskaltzaindia (2008). Literatura Terminoen Hiztegia (LTH). Kontsultagai: [https://www.euskaltzaindia.eus/index.php option=com_xslt&lang=eu&layout=lth_list&search=1&view=frontpage%20&Itemid=474].

García Padrino, Jaime (2018). Historia crítica de la literatura infantil y juvenil en la España actual (1939-2015). Madril: Marcial Pons.

Hernández-Esquivel, Christian Emmanuel (2017). «Haiku: tradición poética de Japón», La Colmena 73: 75-79.

Igerabide, Juan Kruz (1992). Begi-niniaren poemak. Donostia: Erein.

Igerabide, Juan Kruz (1993a). Bularretik mintzora. Haurra, ahozkotasuna eta literatura. Donostia: Erein.

Igerabide, Juan Kruz (1993b). Egun osorako poemak eta beste. Iruñea: Pamiela.

Igerabide, Juan Kruz (1994). Gauez zoo batean. Irun: Alberdania.

Igerabide, Juan Kruz (1995). Denboraldi bat ospitalean. Irun: Alberdania.

Igerabide, Juan Kruz (1996). Oporraldi bat baserrian. Irun: Alberdania.

Igerabide, Juan Kruz (1998a). Jonas eta hozkailu beldurtia. Bilbo: Aizkorri.

Igerabide, Juan Kruz eta Linazasoro, Karlos (1998b). Kartapazioko poemak. Euba-Zornotza: Ibaizabal.

Igerabide, Juan Kruz (1999a). Botoi bat bezala. Bilbo: Anaya Haritza.

Igerabide, Juan Kruz (1999b). Hamabi galdera pianoari. Irun: Alberdania.

Igerabide, Juan Kruz (1999c). Helena eta arrastiria. Donostia: Elkarlanean.

Igerabide, Juan Kruz (2000). Begi argi horiek. Bilbo: Aizkorri.

Igerabide, Juan Kruz (2002a). «Juan Kruz Igerabide: “Platonen berebiziko gogoeta batek bezainbateko indarra du kafea hartzen ari den emakume xahar baten begirada galduak”», Beterriko Liburua 16.

Igerabide, Juan Kruz (2002b). Hosto gorri, hosto berde. Madril: Palas Atenea.

Igerabide, Juan Kruz (2003a). «Haur poesiaz gogoeta zenbait», Behinola, 8: 64-73.

Igerabide, Juan Kruz (2003b). «Haur poesia eta ahozko tradizioa», Sancho el Sabio 18: 39-50.

Igerabide, Juan Kruz (2003c). Hiru ahizpa. Donostia: Erein.

Igerabide, Juan Kruz (2004). Munduko ibaien poemak. Donostia: Elkar.

Igerabide, Juan Kruz (2005). Gorputz osorako poemak. Bilbo: Aizkorri.

Igerabide, Juan Kruz (2007). Ulises: Homeroren Odisearen bertsioa. Donostia: Erein.

Igerabide, Juan Kruz (2009a). Haizearen tunela. Bilbo: Giltza.

Igerabide, Juan Kruz (2009b). «Haur-poesiaren aitzindariak», Behinola 20: 37-42.

Igerabide, Juan Kruz (2012). Hirurogeita lau kanta eta olerki umeentzat. Madril: Susaeta.

Igerabide, Juan Kruz (2014). Ur: euriaren liburua. Berriozar: Denonartean.

Igerabide, Juan Kruz (2016). Maite poemak hasiberrientzat. Berriozar: Denonartean.

Igerabide, Juan Kruz (2017a). Abezedario titirijario (letren txotxongiloa). Berriozar: Denonartean.

Igerabide, Juan Kruz (2017b). Ez lemaio. Arrasateren erreketa. Bilbo: Beta III Milenio.

Igerabide, Juan Kruz (2020). Arrastoa. Donostia: Alai.

Kortazar Billelabeitia, Jon eta Kortazar, Jon (2021). «Juan Kruz Igerabideren haur-poesia: “Botoi bat bezala” (1999). Irudia eta haikua», Ikastorratza: e-Revista Didáctica 27: 94-113.

Kortazar, Jon (2000). Euskal literaturaren historia txikia. Donostia: Erein.

Kortazar, Jon (2002). «Introducción», in Juan Kruz Igerabide (egil.), Hosto gorri, hosto berde. Madril: Palas Atenea: 7-17.

Lertxundi, Anjel (1985-86). Maria Goikoarenak. Donostia: Erein.

Llamazares, Teresa (2009). «Acercamiento a la poesía infantil y juvenil», Clarín: Revista de Literatura Infantil y Juvenil 1: 35-39.

López Gaseni, Manu eta Etxaniz, Xabier (2009). «Euskal haur poesia milurte berrian», Behinola 20: 25-36.

López Valero, Amando, Jerez Martínez, Isabel eta Encabo Fernández, Eduardo (2010). Aproximación a la poesía infantil. Murtzia: Murtziako Unibertsitatea (Grupo de Investigación Didáctica de la Lengua y la Literatura).

Marín Garzo, Gustavo (2005). Maitagarrien hiru ipuin. Donostia: Elkar. (Itzultzailea: Juan Kruz Igerabide).

Meabe, Miren Agur (2010). Mila magnolia lore. Bilbo: Mensajero.

Minaberri, Marijane (1965). Xoria kantari. Baiona: Ikas.

Moulier, Jules, «Oxobi». (1944). Haur-elhe haurrentzat. Baiona: La Presse.

Muñoz Navarro, Olga (2022). Poesía infantil en España en las últimas décadas del siglo xx y comienzos del xxi: Análisis filológico y literario de la poesía infantil en España (1981-2010). (Doktorego-tesia, Universidad de Castilla-La Mancha).

Olaso, Xabier (2004). Pupuan trapua. Iruñea: Pamiela.

Olaziregi, Mari Jose (2009). «Un canto a la vida: “Hosto gorri, hosto berde / Hoja roja, hoja verde” de Juan Kruz Igerabide», in Blanca Ana Roig Rechou, Isabel Soto López eta Marta Neira Rodríguez (ed.), A poesía infantil no século xxi (2000-2008). Vigo: Edicións Xerais de Galicia: 339-349.

Real Academia Española (actualización 2024). Diccionario de la lengua española (DLE). Kontsultagai: [https://dle.rae.es/].

Reis, Daiane Assunção (2006). Poesía para niños: ¿por qué? ¿qué? y ¿cómo? Brasilia: Instituto Cervantes de Brasilia.

Ruiz, Rubén (2007). Sekretuak belarrira. Bilbo: Aizkorri.

Saiz Ripoll, Anabel (2012). «Educando la sensibilidad: introducción a la poesía infantil», Anuario de Investigación en Literatura Infantil y Juvenil (AILIJ) 10: 207-221.

Saleem, Hiner (2004). Nire aitaren fusila. Irun: Alberdania. (Itzultzailea: Juan Kruz Igerabide).

Sotomayor, Victoria (2002). «Poesía infantil española en los últimos 20 años», Lazarillo 8: 8-23.

Suarez, Jon (2002). Ilbetea dilindan. Iruñea: Pamiela.

Urkiza, Ana (2006). Nire hiriko poemak. Iruñea: Pamiela.