Euskaldunen euskara-gaitasunaren eragina euskara-gaztelania kode-alternantziaren erabileran
DOI:
https://doi.org/10.59866/eia.v69i2.286Gako-hitzak:
kode-alternantzia, elebitasuna, hizkuntza-gaitasuna, euskaraLaburpena
Lan honetan, euskaldunen «euskara-gaztelania» kode-alternantziaren erabileraren eta euskaldunen euskara-gaitasunaren arteko harremanetan sakondu dugu, galdetegi bidez jasotako 305 euskaldunen emaitzetan oinarrituz. Azterketa kuantitatiboak aukera eman du, batetik, kode-alternantziaren erabilera euskaldunen artean oso zabalduta dagoela frogatzeko, euskara-gaitasun baxuagoa zein euskara-gaitasun altuagoa dutenen euskaldunetan. Eta bestetik, emaitzek erakutsi dute, oro har, kode-alternantziaren erabileran hizkuntza-gaitasunari loturiko hainbat aldagaik (gaitasun osoa, erregistroen erabilera, euskararen erabilera) eragina dutela, harremanak konplexuak izan arren. Emaitza horiek eztabaidatu egin ditugu euskal soziolinguistikako lanen argitan, eta aurrera begirako ildoak ere proposatu ditugu, euskaldunen kode-alternantziaren erabilera eta jarrerak hobeto ezagutzeko bidean.
Deskargak
Erreferentziak
Aiestaran, Maddi (2023). «Beasaingo gazte-hizkera aztergai: testuinguruaren eragina kode-alternantzian», Euskera Ikerketa Aldizkaria, 69 (1), 2023: 11-47. https://doi.org/10.59866/eia.v1i69.272
Altuna, Jaime (2023). Hizkuntzaren funanbulistak Hizkuntza-sozializazioa kirol eremuan adin eta generoan ardaztuta. (Donostia: UPV/EHU. Doktorego-tesia).
Amonarriz, Kike (2008). «Gazte-hizkerak / Hizkera gazteak». Eskuragarri: [https://www.argia.eus/albistea/euskararen-erabilera-12-grafiko-kezkagarri 68: 167-183].
Amonarriz, Kike (2018). Gazteen euskara erabilera. Hizkuntza kalitatea. Donostia: Asmoz Fundazioa eta UPV/EHU. (HIZNET Hizkuntza Plangintza Graduondoko irakasgaia).
Amorrortu, Estibaliz, Ortega, Ane eta Goirigolzarri, Jone (2019). «Euskal hiztun berri gazteak muda-prozesuan: ekintza-ikerketa baten behin-behineko emaitzak», in Fontes Linguae Vasconum 50 urte. Ekarpen berriak euskararen ikerketari. Iruñea: Nafarroako Gobernua: 47-61. https://doi.org/10.35462/fontes50urte.3
Anderson, Tyler Kimball eta Toribio, Almeida Jacqueline (2007). «Attitudes towards lexical borrowing and intra-sentential code-switching among "spanish--english" bilinguals», Spanish in Context 4 (2), 2007: 217-240. https://doi.org/10.1075/sic.4.2.05and
Balda, Oier (2022). Gazteen hizkeraren ezaugarriak. Euskaraz «gaizki» hitz egiten ikasten. (Master Amaierako Lana, NUP/UPNA).
Barrios, Mikel, Osa, Erramun, Muñoa, Inma, Elorza, Itziar eta Boan, Kristina (2008). Zenbait orientabide erregistroen trataeraz, Jagon Saila bilduma, 6. zenbakia. Bilbo: Euskaltzaindia-Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioa.
Bereziartu, Aritz, Guirado, Odei eta Alonso, Idurre (2023). «Lehen Hezkuntzako haurren lagunarteko hizkera aisialdian: erdaren eragina bat-bateko adierazkortasunean», Euskera Ikerketa Aldizkaria 68 (2), 2023: 11-39.
Brdarević-Čeljo, Amna, Ahmetović, Emnijeta eta Bajić, Enisa (2021). «Variation in attitudes towards codeswitching and codeswitching frequency among multilingual speakers», Journal of Multilingual and Multicultural Development 43, 2021: 1-16. https://doi.org/10.1080/01434632.2021.1983580
Bruinde, Angela, Samuel, Arthur G. eta Duñabeitia, Jon Andoni (2018). «Voluntary language switching: when and why do bilinguals switch between their languages?», Journal of Memory and Language 103, 2018: 28-43. https://doi.org/10.1016/j.jml.2018.07.005
Bullock, Barbara eta Toribio, Almeida Jacqueline (ed.) (2009). The Cambridge handbook of linguistic code-switching. Cambridge: Cambridge University Press. Eskuragarri: [https://doi.org/10.1017/CBO9780511576331]. https://doi.org/10.1017/CBO9780511576331
Deuchar, Margaret (2020). «Code-switching in linguistics: a position paper», Languages 5 (2)-22, 2020: 1-19. https://doi.org/10.3390/languages5020022
Elordui, Agurtzane (2016). «Elebakartasunetik heteroglosiara: Gaztea Irratia, bernakulizazioa gazte-komunikabideen diseinu sozioestilistikoan», Uztaro: Giza eta Gizarte-Zientzien Aldizkaria 97, 2016: 31-52. https://doi.org/10.26876/uztaro.97.2016.3
Epelde, Irantzu eta Oihartzabal, Beñat (2010). «Perpaus barneko hizkuntza lerratzeak (HL) ekialdeko euskal elebidunetan», in Euskara eta euskarak. Aldakortasun sintaktikoa aztergai, ASJUren Gehigarriak bilduma, 52. zenbakia. Bilbo: UPV/EHU: 55-64.
Etxabe, Amets (2005). Kode-alternantzia lagun arteko gazte-hizkeran. (HIZNET Hizkuntza Plangintza Graduondoko Sakontze-egitasmoa).
Euskararen Aholku batzordea (2004). Euskararen kalitatea. Zertaz ari garen, zergatik eta zertarako. Vitoria-Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.
Euskararen Erakunde Publikoa (2023). 7. Inkesta Soziolinguistikoa. Ipar Euskal Herriko emaitzak. Eskuragarri: [https://www.mintzaira.fr/fileadmin/documents/Aktualitateak/Prentsaurrekoak/2023/2023_03_30/Emaitzen_laburpena-eus.pdf].
Eusko jaurlaritza (2016). Gu gazteok. 12-14 urteko gazteen hizkuntza egunero-kotasunera hurbiltzeko ikerketa partehartzailea. (Laburpen-txostena eta lan-ildoen pro-posamena aurrera begira). Vitoria-Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.
Eusko jaurlaritza (2023). VII. Inkesta Soziolinguistikoa 2021. Euskal Autonomia Erkidegoa. Laburpen-txostena. Eskuragarri: [https://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/eas_ikerketak/eu_def/adjuntos/VII.-INKESTA-SOZIOLINGUISTIKOA_laburpena.pdf].
Gardner-Chloros, Penelope (2009). Code-switching. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511609787
Gaspar, Artzai (2020). «Euskara batuaren eta euskalkien inguruko jarrerak eta iritziak», Bat Soziolinguistika Aldizkaria 115, 2020: 137-153.
Goirigolzarri, Jone, Carramiñana, Idoia, Ortega, Ane eta Etxaniz, Josune (2018). Eta gazteak Bilbon euskaraz, zergatik ez? Gazteen euskararen erabileraren azterketa Bilbon. Bilbo: Eusko Ikaskuntza.
Hofweber, Julia Elisabeth, Zeller, Jan Patrick eta Treffers-Daller, Jeanine (2023). «Challenging basic assumptions in code-switching research: new linguistic, sociolinguistic and psycholinguistic evidence», Languages 8 (2)-124, 2023: 1-6. https://doi.org/10.3390/languages8020124
Ibarra, Orreaga (2011a). Nafar euskaldun gazteen ahozko diskurtsoa. Iruñea: Nafarroako Unibertsitate Publikoa. (2011b). «Sobre estrategias discursivas de los jóvenes vascohablantes: causas que motivan el cambio de código», Oihenart: Cuadernos de Lengua y Litera-tura 26, 2011: 277-298.
Ibarra, Orreaga (2014). «Tipología y pragmática del code-switching "vasco-castellano" en el habla informal de jóvenes bilingües», Lapurdum: Euskal Ikerketen Aldizkaria 18, 2014: 23-40. https://doi.org/10.4000/lapurdum.2485
Ibarra, Orreaga (2020). «Hizkuntza praktikak "online", Nafarroako Unibertsitate Publi-koko ikasle euskaldunen artean», Revista Internacional de los Estudios Vascos: RIEV 65 (1), 2020: 34-71.
Igartzabal, Iñigo (2014). Kode-alternantzia eta hizkuntza-ohiturak Gabiriako bi belaunalditan. (HIZNET Hizkuntza Plangintza Graduondoko Amaierako Lana).
Iriondo, Alejandra (2017). «Kode-alternantzia elebidun gazteetan: DS nahasiak», Gogoa 16, 2017: 25-56. https://doi.org/10.1387/gogoa.18646
Iurrebaso, Iñaki (2023). Hizkuntza gutxituen jarraipena, ordezkapena eta indarberritzea neurtzeko demolinguistikazko tresna metodologikoak garatzen. Euskal Herrirako aplikazio praktikoa. (Doktorego-tesia, UPV/EHU).
Lantto, Hanna (2012). «Grammatical code-switching patterns of early and late Basque-Spanish bilinguals», Sociolinguistic Studies 6 (1), 2012: 21-43. https://doi.org/10.1558/sols.v6i1.21
Lantto, Hanna (2015). Code-switching in Greater Bilbao. A bilingual variety of Colloquial Basque. (Doktorego-tesia, Helsinkiko Unibertsitatea). Eskuragarri: [https://helda.helsinki.fi/handle/10138/154646].
Lantto, Hanna (2016). «Conversations about code-switching: contrasting ideologies of purity and authenticity in Basque bilinguals' reactions to bilingual speech», Multilingua 35 (2), 2016: 137-161. https://doi.org/10.1515/multi-2015-0040
Lantto, Hanna (2018). «New basques and code-switching: purist tendencies, social pressures», in New speakers of minority languages, C. Smith-Christmas, N.P.Ó Murchadha, Michael Hornsby eta Máiréad Moriarty (ed.). London: Palgrave Mac-millan: 165-187.
Lantto, Hanna (2019). «Individual entrenchment vs. community-wide conventionali-zation of contact features in L2 Basque speakers' individual styles», Applied Linguistics Review 12 (2), 2021: 207-224. https://doi.org/10.1515/applirev-2019-0031
Legarra, Endika (2019). Lagunekin euskaraz. Gazteen lagunarteko hizkera lantzeko proposamen didaktikoa. (Master Amaierako Lana, NUP/UPNA).
Lerman, Aviva, Pazuelo, Lia, Kizner, Lian, Borodkin, Katy eta Goral, Mira (2019). «Language mixing patterns in a bilingual individual with non-fluent aphasia», Aphasiology 33 (9), 2019: 1137-1153. Eskuragarri: [DOI:10.1080/02687038.2018.1546821]. https://doi.org/10.1080/02687038.2018.1546821
Madarová, Slávka (2020). «Use and perception of code-switching by students and instructors in the second language classroom in the US», Onomázein: Journal of Linguistics, Philology and Translation 48, 2020: 151-177. Eskuragarri: [https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=7510636]. https://doi.org/10.7764/onomazein.48.07
Moreno cabrera, Juan Carlos (2015). Errores y horrores del españolismo lingüístico. Cinco vocales para conquistar el mundo. Iruñea: Txalaparta.
Munarriz-ibarrola, Amaia, Ezeizabarrena, María José, Arrazola, Varun D.C., Parafita Couto, María del Carmen (2022). «Gender assignment strategies and L1 effects in the elicited production of mixed "Spanish-Basque" DPs», Linguistic Approaches to Bilingualism 12 (6), 2022: 778-815. Eskuragarri: [DOI: https://doi.org/10.1075/lab.20016.mun].
Muñoa, Inma (2002). «Zergatik eta zertarako erabiltzen ditugu euskara eta gaztelera solasaldi berean? Kode-aldaketaren funtzio pragmatikoak», Bat Soziolinguis-tika Aldizkaria 42, 2002: 53-63.
Nafarroako Gobernua (2021). VII. Inkesta Soziolinguistikoa 2021. Nafarroako Foru Komunitatea. Eskuragarri: [https:/www.euskarabidea.es/fitxategiak/ckfinder/files/VII_%20Inkesta%20Soziolinguistikoa_2021_NAFARROA.pdf].
Oktavia, Diana eta Trisnawati, Winda (2020). «The code-switching and English language proficiency performed by students in learning English as a foreign language at STKIP-MB», in 7th International Conference on English Language and Teaching (ICOELT 2019), Advances in Social Science, Education and Humanities Research bilduma, 411. zenbakia: 334-338. https://doi.org/10.2991/assehr.k.200306.056
Ortega, Ane, Amorrortu, Estibaliz, Goirigolzarri, Jone eta Urla, Jacqueline (2016). Euskal hiztun berriak. Esperientziak, jarrerak eta identitateak. Bilbo: Deustuko Unibertsitatea.
Parafita Couto, María del Carmen, Deuchar, Margaret eta Fusser, Marika (2015). «How do Welsh-English bilinguals deal with conflict? Adjective-noun or-der resolution», in Code-switching between structural and sociolinguistic perspectives, G. Stell eta K. Yakpo (ed.). Berlin, München, Boston: De Gruyter: 65-84. Eskuragarri: [https://doi.org/10.1515/9783110346879.65].
Perez, Elixabete eta Zulaika, Esther (2016). «Adierazkortasun zantzuak euskal gazteen txatetan», Gogoa 14, 2016: 105-130. https://doi.org/10.1387/gogoa.15632
Pérez González, Mikel (2022). Kode-alternantziaren erabilera eta jarrerak «eus-kara-gaztelania» gazte elebidunengan. (Master Amaierako Lana, UPV/EHU). https://doi.org/10.26876/ikergazte.v.01.08
Pérez González, Mikel (2023a). «Kode-alternantziaren erabilera "euskara-gaztelania" gazte ele-bidunengan», in V. IkerGazte. Nazioarteko ikerketa euskaraz. Kongresuko artikulu-bilduma. Gizarte Zientziak eta Artea, O. Arbelaitz Gallego, A. Latatu Núñez eta E. Perez Gaztelu (ed.). Bilbo: UEUren Argitalpen Zerbitzua: 31-52. https://doi.org/10.26876/ikergazte.v.01.08
Pérez González, Mikel (2023b). Euskal Herriko eta Arabako euskaldunen «euskara-gaztelania» kode-alternantziaren erabilera eta jarrera. Arabako Foru Aldundirako txostena.
Poplack, Shana (1980). «"Sometimes I'll start a sentence in Spanish y termino en español": toward a typology of code-switching», Linguistics 18, 1980: 581-616. https://doi.org/10.1515/ling.1980.18.7-8.581
Portal Molinera, Ainhoa (2022). Eremu erdalduneko gazteak eta kode-alternantzia. Arrazoiak eta pertzepzioak. Bilbo: Deustuko Unibertsitatea. (Gradu Amaierako Lana).
Rodrigo, Irati (2020). «Euskara-gaztelania» elebidunen kode-alternantzia. Gazteentzako euskal irratsaio baten analisia. (Gradu Amaierako Lana, UPV/EHU).
Schächinger Tenés, Leila Teresa, Weiner-Bühler, Jessica Carolyn, Volpin, Letizia, Grob, Alexander, Skoruppa, Katrin eta Segerer, R.K. (2023). «Language proficiency predictors of code-switching behavior in dual-language-learning children», Bilingualism: Language and Cognition 26 (5), 2023: 1-17. Eskuragarri: [https://doi.org/10.1017/S1366728923000081].
Sinner, Carsten (2008). «Castellano y catalán en contacto: oralidad y contextos informales», Oihenart: Cuadernos de Lengua y Literatura (23), 2008: 521-543.
Soziolinguistika klusterra (2022). Hizkuntzen erabileraren kale neurketa. Euskal Herria, 2021. Eskuragarri: [https://soziolinguistika.eus/es/proiektua/hizkuntzen-erabileraren-kale-neurketa-euskal-herria-2021-2/].
Torralba-Rubinos, Claudia M. (2023). «"Egun on, señoras y señores parlamentarios". Hizkuntzen alternantzia Eusko Legebiltzarrean», in V. IkerGazte. Nazioarteko ikerketa euskaraz. Kongresuko artikulu-bilduma. Gizarte Zientziak eta Zuzenbidea, Olatz Arbelaitz Gallego, Ainhoa Latatu Núñez, Elixabete Perez Gaztelu (ed.). Eibar: UEUren Argitalpen Zerbitzua: 19-26.https://doi.org/10.26876/ikergazte.v.01.02
Torrealdai, Joan Mari (2018). Asedio al euskera. Más allá del libro negro. Donostia: Txertoa.
Volterra, Virginia eta Taeschner, Traute (1978). «The acquisition and development of language by bilingual children», Journal of Child Language 5, 1978: 311-326. https://doi.org/10.1017/S0305000900007492
Yow, W. Quin, Tan, Jessica S.H. eta Flynn, Suzanne (2018). «Code-switching as a marker of linguistic competence in bilingual children», Bilingualism: Language and Cognition 21 (5), 2018: 1075-1090. https://doi.org/10.1017/S1366728917000335
