Hizkuntza Garapeneko Nahasmenduaren adierazle bila euskal hiztunen ahotan: izen- eta aditz-morfologiaren erabilera

Ainhoa  Leyaristi Oñederra

doi:10.59866/eia.v1i69.277

Egileak

Ainhoa Leyaristi Oñederra Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU) https://orcid.org/0009-0003-0754-8239

DOI:

https://doi.org/10.59866/eia.v1i69.277

Gako-hitzak:

Hizkuntza Garapeneko Nahasmendua (HGN), euskarazko adierazleak, konplementatzailea eta adizkia

Laburpena

Hizkuntza Garapeneko Nahasmendua (HGN) 30 ikasletatik bik duen hizkuntza-arazoa da (Norbury eta beste 2016), baina sarri oharkabean igarotzen da arazoarekiko ezjakintasuna eta diagnostikorako erronkak direla medio. Lan honek HGNaren euskarazko adierazleak identifikatu nahi izan ditu, berariaz lan honetarako diseinaturiko zein estandarizatze-bidean dauden tresnak baliatuz. Emaitzek erakutsi dute, -ela eta -en konplementatzaile-markekin loturiko hutsak HGNaren balizko adierazleak direla. Gainera, hizkuntza-nahasmendurik ez duten nerabe euskaldunek ere adizki forma okerrak ekoizten dituzte.

Deskargak

Oraindik ez dago deskargen inguruko informaziorik.

Erreferentziak

Ahufinger, Nadia, Laura Ferinu, Fernanda Pacheco-Vera, Mònica, Sanz-Torrent, Llorenç Andreu(2021). «El trastorno del desarrollo del lenguaje (TDL) más allá de las dificultades lingüísticas: memoria y atención», Revista de Logopedia, Foniatría y Audiología 41. : 4-16. Eskuragarri: [https://doi.org/10.1016/j.rlfa.2019.12.001/]. (2023ko apirilaren 2an kontsultatua).

Archibald, Lisa (2021). Identifying DLD in children under 5 years of age. Langua-ge and Working Memory Lab. Eskuragarri: [https://www.uwo.ca/fhs/lwm/news/2021/06_07_DLDUnder5.html]. (2023ko apirilaren 2an kontsultatua).

Archibald, Lisa eta Susan Elizabeth Gathercole (2007). «Nonword repetition in Spe-cific Language Impairment: more than a phonological short-term memory», Psychonomic Bulletin & Review 14 (5): 919-924. https://doi.org/10.3758/BF03194122

Artiagoitia, Xabier eta Arantzazu Elordieta(2016). «On the semantic func-tion and selection of Basque finite complementizers», in Complementizer Semantics in European Languages, K. Boye eta P. Kehayov (ed.), Empirical Approaches to Language Typology bilduma, 57. zenbakia. Berlin: De Gruyter Mouton: 379-411. https://doi.org/10.1515/9783110416619-013

Barreña, Andoni (1993). Haur euskaldunen hizkuntzaren jabekuntza-garapena. INFL eta KONP funtzio-kategorien erabileraz. Bilbo: UPV/EHUko Argitalpen Zerbitzua.

Barreña, Andoni (1995). Gramatikaren jabekuntza-garapena eta haur euskaldunak. Bilbo: UPV/EHUko Argitalpen Zerbitzua.

Barreña, Andoni (2000). «Haurrak, egitura txertatuen jabekuntza eta mintzaide helduen eragina», Uztaro 32: 17-33.

Bedore, Lisa M. eta Laurence B. Leonard(2005). «Verb inflections and noun phrase morphology in the spontaneous speech of Spanish-speaking children with Specific Language Impairment», Applied Psycholinguistics 26. Eskuragarri: [https://produccioncientifica.ugr.es/documentos/618f57589ff-8c939aacc1150?lang=en]. (2023ko apirilaren 10ean kontsultatua).

Birdsong, David, Libby M. Gertken eta Mark Amengual (2012). Bilingual Language Profile. An easy-to-use instrument to assess bilingualism. Argitalpen digitala: University of Texas at Austin (COERLL). Eskuragarri: [https://sites.la.utexas.edu/bilingual/]. (2023ko apirilaren 2an kontsultatua).

Bishop, Dorothy Vera Margaret (1994). «Grammatical errors in Specific Language Impairment: competence or performance limitations?», Applied Psycholinguistics 15. https://doi.org/10.1017/S0142716400006895 (2023ko apirilaren 2an kontsultatua).

Bishop, Dorothy Vera Margaret eta Margaret Jean Snowling (2004). «Developmental Dyslexia and Specific Language Impairment: same or different?», Psychological Bulletin 130. (2004): 858-886. Eskuragarri: [DOI:10.1037/00332909.130.6.858]. (2023ko apirilaren 2an kontsultatua).

Bishop, Dorothy Vera Margaret, Margaret Jean Snowling, Paul A. Thompson, Trisha Greenhalgh, eta CATALISE-2 consortium (2017). «Phase 2 of CATALISE: a multinational and multidisciplinary Delphi consensus study of problems with language development. Terminology», JCPP 58 (10) (2017): 1068-1080. Eskuragarri: [https://doi.org//10.1111/jcpp.12721]. (2023ko maiatzaren 2an kontsultatua).

Buiza-Navarrete, Juan José, José Antonio Adrén-Torrez, María González-Sánchez eta María José Rodríguez-Parra (2004). «Evaluación de marcadores psicolingüísticos en el diagnóstico de niños con trastorno específico del lenguaje», Revista de Logopedia, Foniatría y Audiología 24 (4) (2004): 142-155. https://doi.org/10.1016/S0214-4603(04)75797-6

Cain, Kate, Nikole Patson eta Leanne Andrews (2005). «Age and ability re-lated differences in young readers' use of conjunctions», Journal of Child Language 32

(4) (2005): 877-892. Eskuragarri: [DOI:10.1017/s0305000905007014]. (2023ko apirilaren 24an kontsultatua).

Catts, Hugh William, Suzanne M. Adlof, Tiffany P. Hogan eta Susan Ellis Weismer (2005). «Are Specific Language Impairment and dyslexia distinct disorders?», JSLHR48 (2005): 1378-1396. Eskuragarri: [DOI:10.1044/1092-4388(2005/096)]. (2023ko apirilaren 2an kontsultatua).

Conti-Ramsden, Gina, Alison Crutchley eta Nicola Botting(1997). «The extent to which psychometric tests differentiate subgroups of children with SLI», JSLHR 40 (1997): 765-777. Eskuragarri: [DOI:10.1044/jslhr.4004.765]. (2023ko apirilaren 10ean kontsultatua).

De rijk, Rudolf P. G. (2008). Standard Basque. A progressive grammar. Cambridge: MIT press. https://doi.org/10.7551/mitpress/7444.001.0001

Ebells, Susan (2014). «Introducing the SLI debate», IJLCD49. (4) (2014): 377-380. Eskuragarri: [DOI:10.1111/1460-6984.12119]. (2023ko apirilaren 12an kontsultatua).

Etxeberria, Urtzi, Maria Jose Ezeizabarrena eta Philippe Prévost (2021). LITMUS-SR. (Argitaragabea).

EuskaLtzaindia (1997). Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II. Bilbo: Euskaltzaindia.

Eusko Jaurlaritza (2015). 2015eko ebaluazio diagnostikoa. Hizkuntza-komunikaziorako konpetentzia. (Argitalpen digitala). Eskuragarri: [https://iseiivei.euskadi.eus/documents/635622/1423360/ED15_idaz_zuz_irizp+LH_EUSKARA.pdf/e7754570-ace5-49ce-b9a8-0e190d94bf0b]. (2023ko ekainaren 7an kontsultatua).

Eusko Jaurlaritza (2017). 2017ko ebaluazio diagnostikoa. Hizkuntza-komunikaziorako konpetentzia. (Argitalpen digitala). Eskuragarri: [https://isei- ivei.euskadi.eus/docu-ments/635622/1641272/ED17_4LH_idaz_zuz_EUSK.pdf /bc3ddd05-f654-46d-6-9c19-1a7a3d2aba44]. (2023ko ekainaren 7an kontsultatua).

Ezeizabarrena, Maria Jose (1995). Adqusición de la morfología verbal en eus-kera y castellano por niños bilingues [Doktorego-tesia]. Gasteiz: UPV/EHU.

Ezeizabarrena, Maria Jose (2002). «Root infinitives in two prodrop languages», in Theacquisition of Spanish morphosyntax, A. T. Pérez-Leroux eta J. Muñoz Liceras (ed.). Dordrecht: Springer: 35-65. https://doi.org/10.1007/978-94-010-0291-2_2

Ezeizabarrena, Maria Jose eta Aroa Murciano (2023). «MAIN euskalduna: haurren kontaketetan adinak eta ingurune soziolinguistikoak duten eragina neurtzeko tresna», Lapurdum XXIV (2023): 121-131. https://doi.org/10.4000/127tx

Flax, Judy F., Teresa Realpe-BoniLLa, Linda S. Hirsch, Linda M. Brustowicz, Cristopher W. Bartlett eta Paula Tallal (2003). «Specific Language Impairment in families: evidence for co-occurrence with reading problems», JSLHR46 https://doi.org/10.1044/1092-4388(2003/043) (2023ko apirilaren 2an kontsultatua).

Friezlle, Pauline eta Paul Fletcher(2014). «Relative clause constructions in children with Specific Language Impairment», IJLCD 49. https://doi.org/10.1111/1460-6984.12070 (2023ko apirilaren 10ean kontsultatua).

Gagarina, Natalia, Daleen Klop, Sari Kunnari, Koula Tantele, Taina Väli-Maa, Ute Bohnacker eta Joel Walters (2019). MAIN: Multilingual Assessment Instrument for Narratives (Part I). MAIN materials to be used for assessment (Part. II), ZAS Papers in Linguistics bilduma, 56. zenbakia. Berlin: Leibniz-Zentrum: 1-140. (Euskararen bertsioa, M. J. Ezeizabarrenak itzulia eta egokitua). https://doi.org/10.21248/zaspil.56.2019.414

Gathercole, Susan Elizabeth eta Alan David Baddeley (1990). «The role of phonological memory in vocabulary acquisition: a study of young children learning new names», British Journal of Psychology 81 (1990): 439-454. https://doi.org/10.1111/j.2044-8295.1990.tb02371.x

Gathercole, Virginia C. M. eta Enlli Môn Thomas(2009). «Bilingual first-lan-guage development: dominant language takeover, threatened minority language take-up», Bilingualism: Language and Cognition 12 (2) (2009): 213-237. Eskuragarri: [DOI:10.1017/S1366728909004015]. (2023ko apirilaren 12an kontsultatua).

Harding, Sophie, Maya Chauhan-Sims, Emily Oxley eta Hannah M. Nash (2023). «A Delphi study exploring the barriers to dyslexia diagnosis and support: a parent's perspective», International Journal of Research and Practic 29 https://doi.org/10.31219/osf.io/6rq3f (3) (2023): 162-178. Eskuragarri: [https://doi.org/10.1002/dys.1743]. (2023ko apirilaren 24an kontsultatua).

Jackson-Maldonado, Donna eta Ricardo Maldonado (2017a). «El uso de conectores en niños con y sin trastorno del lenguaje», Lingüística Mexicana 8 (2)(2017): 33-55. Eskuragarri: [DOI:10.1111/1460-6984.12312]. (2023ko apirilaren 10ean kontsultatua).

Jackson-Maldonado, Donna eta Ricardo Maldonado (2017b). «Grammaticality differences between Spanish-speaking children with Specific Language Impairment and their typically developing peers», IJLCD 52 (6) (2017): 750-765. Eskuragarri: [DOI:10.1111/1460-6984.12312]. (2023ko otsailaren 2an kontsultatua).

Jakubowicz, Celia, Lea Nasheta Marlies Vander Velde (1999). Inflection and Past tense Morphology in French SLI, in Proceedings of the 23rd Annual Boston University Conference on Language Development, A. Greenhill, H. Littlefield eta C. Tano (ed.), i. liburukia. Somerville: Cascadilla Press: 289-300.

Jakubowicz, Celia eta Lea Nash (2001). «Functional Categories and Syntactic Operations in (Ab)normal Language Acquisition», Brain and Language 77 (2001): 321-339. Eskuragarri: [DOI:10.1006/brln.2000.2405]. (2023ko otsailaren 20an kontsultatua).

Larrañaga, Maria Pilar (1994). «La evolución del caso en euskera y castellano», in La adquisición del vasco y del castellano en niños bilingües, J. M. Meisel (ed.). Madril: Iberoamericana Vervuet: 113-150. https://doi.org/10.31819/9783964561466-006

Lasarte, Gema (2019). Gaitasun komunikatiboa II. Diskurtso komunikatiboak. Bilbo: UPV/EHU Argitalpen Zerbitzua.

Leyaristi, Ainhoa (2023). Hizkuntza Garapeneko Adierazleen bila euskal hiztunen ahotan: Izen- eta aditz-morfologiaren erabilera [Master Amaierako Lana]. Gasteiz: UPV/EHU.

Leonard, Laurence B. (1998). Children with Specific Language Impairment. Cambridge: MIT Press.https://doi.org/10.7551/mitpress/1810.001.0001

Manandise, Esmérald (1987). «Aux in Basque», in Historical Development of Auxiliaries, M. Harris eta P. Ramat (ed.). Berlin: De Gruyter Mouton: 317-344. https://doi.org/10.1515/9783110856910.317

Mcarthur, Genevieve, John H. Hogben, Veronica T. Edwards, Stephanie M. Heath eta Elise D. Mengler (2000). «On the "Specifics" of Specific Reading Disability and Specific Language Impairment», JCPP 41. Eskuragarri: [DOI:10.1111/1469-7610.00674]. (2023ko otsailaren 19an kontsultatua).

Naidoo, Sandhya (1972). Specific dyslexia. Londres: Pitman.newbury, Dianne F., Silvia Paracchini, Thomas S. scerri, Laura Winchester, Laura addis, Alex J. Richardson eta Anthony P. Monaco (2011). «Investigation of dyslexia and SLI risk variants in reading and language impaired sub-jects», Behavioral Genetics 41

(1) (2011): 90-104. Eskuragarri: [DOI:10.1007/s10519-010-9424-3]. (2023ko martxoaren 3an kontsultatua).

Norbury, Courtenay Frazier, Debbie Gooch, Charlotte Wray, Gillian Baird, Tony Charman, Emily Simonoff, George Vamvakas, Andrew Pickles (2016). «The impact of non-verbal ability on prevalence and clinical presentation of lan-guage disorder: evidence from a population study», Journal of Child Psychology and Psychiatry 57

(11) Eskuragarri: [http://dx.doi.org/10.1111/jcpp.12573]. (2023ko otsailaren 20an kontsultatua).

Paradis, Johanne (2007). «Bilingual children with Specific Language Impairment: theoretical and applied issues», Applied Psycholinguistics 28 (2007): 551-564. Eskuragarri: [DOI:10.1017/S0142716407070300]. (2023ko apirilaren 2an kontsultatua).

Pourquié, Marie, Urtzi Etxeberria, Hugues Lacroix, Philippe Prévost (d. g.). HEGA: Haur Elebidunen Gurasoentzako Galdetegia. (Argitaragabea eta berrikusten ari direna).

Rice, Mabel eta Kenneth Wexler (1996). «Toward tense as a clinical marker of Specific Language Impairment in English-speaking children», JSLHR39 (6) (1996): 1236-1257. Eskuragarri: [DOI:10.1044/jshr.3906.1239]. (2023ko martxoa-ren 20an kontsultatua).

Sanz-Torrent, Mònica eta Llorenç Andreu(2021). «El Trastorno del Desarrollo del Lenguaje (TDL): dificultades lingüísticas y no lingüísticas», Revista de Logopedia, Foniatría y Audiología 41 (2021): 1-3. Eskuragarri: [DOI:10.1016/j.rlfa.2019.12.001]. (2023ko martxoaren 20an kontsultatua).

Shapiro, Lauren eta Judith hudson (1991). «Tell me a make-believe story: coherence and cohesion in young children's picture-elicited narratives», Develop-mental Psychology 27. Eskuragarri: [DOI:10.1037/0012-1649.27.6.960]. (2023ko apirilaren 4an kontsultatua).

Shapiro, Lauren (1997). «Coherence and cohesion in children's stories», in Processing interclausal relationships. Studies in the production and comprehension of text, J. Coster-mans eta M. Fayol (ed.). Mahwah: Lawrence Erbalaum Associates: 23-48.

Spanoudis, George C., C. Papadopoulos Thimothy eta Spyrou Spyroula (2018). «Specific Language Impairment and reading disability: categorical distinction or con-tinuum?», Journal of Learning Disabilities 52 (1) (2018): 1-12. Eskuragarri: [https://doi.org/10.1177/0022219418775111]. (2023ko apirilaren 4an kontsultatua).

Stokes, Stephanie F., Anita M.Y. Wong, Paul Fletcher eta Laurence B. Leonard (2006). «Nonword repetition and sentence repetition as clinical markers of Specific Language Impairment: the case of cantonese», JSLHR49 (2) (2006): 219-236. Eskuragarri: [DOI:10.1044/1092-4388(2006/019)]. (2023ko apirilaren 2an kontsultatua).

Tomblin, James Bruce, Nancy L. Records, Paula BuckwaLter, Xuyang Zhang, Elaine Smithe ta Marlea O'Brien (1997). «Prevalence of Specific Language Impairment in kindergarten children», JSLHR40 (6) (1997): 1245-1260. Eskuragarri: [DOI:10.1044/jslhr.4006.1245]. (2023ko otsailaren 19n kontsultatua).

Trask, Robert L. (1981). «Basque verbal morphology», in Euskalarien nazioarteko jardunaldiak, Iker bilduma, 1. zenbakia. Bilbo: Euskaltzaindia: 285-304.

Tuller, Laurice, Cornelia hamann, Solveig Chilla, Sandrine Ferré, Eléonore Morin, Philippe Prévost, Christopher Dos Santos, Lina Abed Ibrahim eta Racha Zebib( 2018). «Identifying language impairment in bilingual children in France and in Germany», International Journal of Language Communication & Disorder 53.

(4) (2018): 888-904. Eskuragarri: [DOI:10.1111/1460-6984.12397]. (2023ko otsailaren 20an kontsultatua).

Van der Lely, Heather J. K. (1994). «Canonical linking rules: forward vs. reverse linking in normally developing and specifically language impaired children», Cognition 51(1994):29-72. https://doi.org/10.1016/0010-0277(94)90008-6

Vinther, Thora (2002). «Elicited imitation: a brief overview», International Journal of Applied Linguistics 12 (1) (2002): 54-73. Eskuragarri: [DOI:10.1111/1473-4192.00024]. (2023ko apirilaren 2an kontsultatua).

Wexler, Kenneth, Carson T. Schütze eta Maben Rice (1998). «Subject case in children with SLI and unaffected controls: evidence for the AGR/TNS omission model», Language Acquisiton 7 (2) (1998): 317-344. Eskuragarri: [DOI:132.236.27.217]. (2023ko otsailaren 2an kontsultatua).

Wong, Simpson W. L., Wang-On Lieta Anisa Cheung (2022). «Graphic novel reading comprehension in Chinese children with developmental language disorder

(DLD)», Read Writ 36 (2022): 1631-1649. Eskuragarri: [https://doi.org/10.1007/s11145-022-10346-7]. (2023ko apirilaren 4an kontsultatua).

Zubiri, Juan Jose (1997). Izen sintagmaren determinazioaren eta kasuen jabekuntza eta garapena hiru urte arte. Goizuetako bi haur euskaldun elebakarren garapena [Doktorego-tesia]. Gasteiz: UPV/EHU.